Mieć czy użytkować – strategie finansowania technologii w przemyśle

Zastanawiasz się, czy kupić robota, czy wybrać RaaS? Odkryj, jak przejść z CAPEX na OPEX w inteligentnej fabryce. Analiza TCO, dane rynkowe i przewodnik po leasingu, subskrypcji i własności w przemyśle B2B.

Przemysł przechodzi dynamiczną transformację, w której szybkość adaptacji technologicznej staje się kluczowym czynnikiem konkurencyjności. Firmy z sektora B2B muszą podejmować strategiczne decyzje nie tylko o tym, jakie technologie wdrożyć (robotyka, AI, IoT przemysłowy), ale także jak je pozyskać. Tradycyjny model zakupu i pełnego posiadania aktywów ustępuje miejsca nowym, elastycznym strategiom opartym na użytkowaniu – modelom as-a-Service, wynajmowi czy leasingowi. Zmiana ta jest napędzana potrzebą optymalizacji kapitału, unikania ryzyka przestarzałości technicznej oraz zwiększenia skalowalności operacyjnej. Kluczowe jest zrozumienie, że w nowoczesnym przemyśle technologia ma być efektywnym narzędziem, a nie obciążeniem bilansowym.

Od zakupu do subskrypcji

Decyzja dotycząca dużych aktywów, takich jak roboty przemysłowe, maszyny CNC czy zautomatyzowane linie montażowe, ma największy wpływ na bilans firmy. Historycznie dominował zakup, zapewniający pełną kontrolę i amortyzację. Obecnie rośnie znaczenie leasingu operacyjnego i modeli Robotics-as-a-Service (RaaS) lub Machine-as-a-Service (MaaS).

Modele RaaS i MaaS oferują strategiczne korzyści. Zamieniają one wysokie wydatki inwestycyjne (CAPEX) na przewidywalne koszty operacyjne (OPEX), ułatwiając szybkie wdrożenie i modernizację systemów. Leasing, choć mniej elastyczny niż RaaS, nadal pozostaje atrakcyjny, gdyż pozwala na bieżące rozliczanie kosztów bez konieczności angażowania dużych środków własnych na starcie. Firmy preferują te modele, by unikać ryzyka przestarzałości, które w szybko zmieniającym się świecie automatyki jest znaczne.

Potwierdzają to dane rynkowe. Globalny rynek RaaS jest jednym z najszybciej rosnących segmentów przemysłu. Według analiz rynkowych, segment ten może osiągnąć wartość rynkową ponad 10 miliardów USD do 2028 roku, rosnąc w tempie CAGR przekraczającym 20%. Wzrost ten jest silnie skorelowany z zapotrzebowaniem małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP) na automatyzację, dla których tradycyjny zakup często był barierą wejścia.

Oprogramowanie w usłudze

W obszarze oprogramowania (MES, ERP, SCADA) oraz platform Industrial IoT (IIoT), model własności niemal całkowicie ustąpił miejsca subskrypcjom Software-as-a-Service (SaaS). Posiadanie licencji wieczystej wiązało się z wysokimi kosztami utrzymania, aktualizacji i ryzykiem przestarzałości.

Model SaaS zapewnia natychmiastowy dostęp do najnowszych funkcji, automatyczne aktualizacje zabezpieczeń i stałe wsparcie techniczne. Dla przemysłu oznacza to, że przedsiębiorstwa płacą jedynie za faktyczne użytkowanie i mogą dynamicznie skalować liczbę użytkowników lub modułów zgodnie z bieżącymi potrzebami produkcyjnymi. Tendencja ta jest niezaprzeczalna – wydatki na chmurowe rozwiązania IIoT rosną szybciej niż na rozwiązania lokalne. Firmy decyzyjne z sektora B2B coraz częściej uznają, że zasoby IT powinny być przeznaczone na innowacje, a nie na utrzymanie infrastruktury serwerowej i zarządzanie licencjami.

Na koniec dnia najważniejsze jest TCO

Decyzja o modelu pozyskania technologii musi być poprzedzona dogłębną analizą całkowitego kosztu posiadania (Total Cost of Ownership – TCO), która wykracza poza początkową cenę zakupu.

• Zakup (CAPEX): Choć początkowo drogi, daje kontrolę nad aktywem. Jednak TCO musi uwzględniać koszty utrzymania, serwisowania, drogich aktualizacji oprogramowania, koszty przestojów związanych z awariami oraz niepoliczalny koszt związany z deprecjacją i utratą wartości w wyniku innowacji.
• Użytkowanie (OPEX – RaaS, MaaS, Leasing): Charakteryzuje się przewidywalnymi, stałymi płatnościami. TCO w tym modelu jest niższe w perspektywie krótkoterminowej i średnioterminowej. Najważniejszą zaletą jest to, że większość kosztów serwisowania, aktualizacji i ryzyka technologicznego przenoszona jest na dostawcę. W dłuższej perspektywie, gdy subskrypcja trwa kilkanaście lat, może to być droższe, dlatego niezbędna jest analiza horyzontu czasowego inwestycji.

Przemysł dąży do modelu XaaS

Najnowszym trendem jest rozszerzenie koncepcji użytkowania na całe procesy i kompetencje. Mowa tu o modelu Everything-as-a-Service (XaaS), który obejmuje m.in. Predictive Maintenance-as-a-Service oraz wynajem specjalistycznych zespołów inżynierskich.

Zalety XaaS są strategiczne. Pozwala on firmom na skupienie się na swojej podstawowej działalności, outsourcingując skomplikowane obszary, które wymagają rzadkich i drogich kompetencji, takich jak eksperci od cyberbezpieczeństwa przemysłowego czy Data Science. Zamiast inwestować w rekrutację i szkolenia, firmy nabywają rezultat – na przykład gwarancję minimalnej liczby przestojów lub ochronę przed cyberatakami. To jest istota przemysłu 5.0, gdzie liczy się wartość dodana i efektywność zasobów ludzkich.

Choć model as-a-Service oferuje wiele zalet, wiąże się także z wyzwaniami, o których decydenci muszą pamiętać:

1. Zależność od dostawcy: W modelach RaaS i MaaS istnieje ryzyko zbytniej zależności od jednego dostawcy, co może utrudniać negocjacje cenowe i transfer technologii w przyszłości.
2. Długoterminowy koszt: Jak wspomniano w analizie TCO, w bardzo długim horyzoncie czasowym łączna suma opłat za subskrypcję może przewyższyć koszt zakupu, jeśli aktywo ma stabilną i długą żywotność.
3. Własność danych: Należy dokładnie zweryfikować umowy subskrypcyjne, aby upewnić się, że dane produkcyjne generowane przez maszyny pozostają wyłączną własnością klienta, a nie dostawcy usługi.

Elastyczność jest walutą nowoczesnego przemysłu

W erze przemysłu 5.0, elastyczność finansowa i technologiczna jest kluczem. Modele oparte na użytkowaniu oferują firmom B2B niezbędną zwinność do szybkiego reagowania na zmiany rynkowe, wprowadzania innowacji bez obciążania bilansu i minimalizowania ryzyka technologicznego. Ostateczna decyzja – kupić, leasingować czy subskrybować – musi być ściśle powiązana ze strategią długoterminowego rozwoju i cyklem życia wdrażanej technologii, ale kierunek jest jasny: przyszłość należy do smart factory opartej na as-a-Service.